Gia Mộ...

...Vấn đề trăm tuổi là việc nghĩ đến hàng ngày. Quay lại nhìn lớp 20 trẻ trung mạnh khỏe, chúng ta nhớ trước đây từng trải qua giai đoạn vậy. Ngày xa xưa gặp buổi nhiễu nhương loạn lạc, ước mong tránh được làn tên mũi đạn, an bình đến nay, cuộc đời trôi hoài chúng ta dần bước sang tuổi già. Tám chín mươi ọp ẹp quả điều không ai muốn, sống hơn phân nửa con số một trăm được gọi "cây cao bóng cả" rồi nghĩ chuyện về sau là vừa. Đâu đây vẫn ai đó mong sống thiên thu mãi mãi, cuộc đời chắc tươi đẹp nhiều, còn đa phần gần xa đều nghĩ chuyện mai sau.

Trước kia hỏa táng là điều dễ sợ lắm, thật khó nghĩ, khó lòng chấp nhận. Dần dà nhận thức khác đi nhiều người thay đổi não trạng. Chết đằng nào cũng là mất rồi, không còn tồn tại trên cuộc đời nầy, (mặc dầu nhiều người vẫn luôn sống, luôn hiện diện trong tâm tưởng người ở lại, thiết tha, mãnh liệt). Tử cất tồn còn: chết xong an táng điều tự nhiên, bên cạnh đó hỏa táng vẫn có điểm tích cực: nhanh gọn sạch sẽ, không trải qua những giai đoạn phân hủy dài lâu, không tốn đất để làm phần mộ v.v... Tro bỏ vào hũ gọn gàng, cất đặt nơi thích hợp. (Có điều hỏa táng không còn hài cốt để làm xương thánh, trong trường hợp sau này được phong lên bậc hiển thánh!)Ở Mỹ qua đời, an táng mộ phần xong là 7 ngàn, tấm bia 5 ngàn (khó hiểu sao bia lại có giá này): trước sau khoảng 15 ngàn. Vị chức sắc, danh giá như cha Chỉnh là 30, bà con bên đó về cho biết rõ ràng như vậy.

Vẫn nợ em Hoàng một điều: em muốn bác viết để post lên báo điện tử. Khi nào bác nói chút ít về Châu Sơn đi. Nhân đây vắn tắt kể em và mọi người cùng nghe chuyện nghĩa trang. Không còn là nơi u ám buồn bã cô quạnh thê lương nữa, nghĩa trang Châu Sơn giờ đây được sửa sang, xây cất khang trang với vườn hoa và tiểu công trình nghệ thuật nom giống công viên hơn là nơi an nghỉ. Hệ thống điện nước đèn chiếu sáng đều khắp. Giao nguyên đoàn thanh niên tráng niên chuyên trách coi sóc, họ luôn làm sẵn một số kim tĩnh (phần xây dưới đất), trong xứ hễ ai qua đời đương nhiên có phần mộ. Không riêng lễ linh hồn, khoảng vài ba tháng lựa lúc trời chiều nắng đẹp các cha hay đến đây dâng lễ, quy tụ được hầu hết bà con trong xứ, nô nức như ngày hội, hương hoa liên miên người đến viếng.

Học sinh cùng lớp mặc đồng phục gọn gàng trang nhã nom vẫn đều và đẹp hơn người giản dị, kẻ lại diện lòe loẹt. Nghĩa trang cũng vậy. Thiết kế ngay hàng thẳng lối, mỗi phần mộ dài 2m + rộng 60cm + cao 60cm đều răm rắp ngăn nắp gọn gàng. Trước kia tô xi măng, sau này ai nấy đều sửa sang tu bổ, xây lại ốp lát gạch men, kích thước được tôn trọng là điều căn bản, không cao lên hoặc rộng dài hơn quy định. Có những mộ được xây giữa thế kỷ 20, trước quy hoạch rất lâu, hoành tráng lô nhô cao thấp, chiếm nhiều diện tích chung quanh lẫn không gian bên trên. Được xứ khích lệ làm lại đồng đều với mọi người, bà con phấn khởi hưởng ứng nên vẻ mỹ quan càng được điểm tô. Từ ngoài nhìn vào toàn cảnh thật thanh thoát.

Không xa khu dân cư nhiều, vị trí đẹp, thuận tiện, gần gũi, nghĩa trang nằm phía sau nhà thờ... Nửa thế kỷ qua chôn hết phân nửa diện tích rồi. Khi mới lập nghĩa trang xứ chưa quy cũ, khá lộn xộn nhất là vùng mộ trẻ em rải rác đó đây, để quy tập lại, xứ tổ chức làm gia mộ. Xây hai dãy giống hai bức tường sát bờ rào ngay bên cổng ra vào, để tiết kiệm đất, là tiểu công trình nghệ thuật, sau khi đổ móng, GIA MỘ được xây cao lên 2m, dài 10m, chiều rộng 80cm, chứa được 360 chỗ. Nếu chưa hiểu rõ, hay mường tượng thêm đây là chiếc tủ dài rộng, được phân chia nhiều ô nhỏ như ô thuốc bắc... Chôn cất lâu năm khi đào lên xương cốt rã rời tách ra hết, người ta dễ dàng sắp xếp bộ hài cốt gọn gàng vào tiểu nhỏ, kích thước giống hệt nhau, rồi cải táng vào các "ô thuốc bắc" đó. Thân nhân mỗi mộ phần và xứ cùng đóng góp xây dựng thật đẹp: phía trên gia mộ là mái ngói uốn cong chạm trổ mỹ thuật nom giống cung đình Huế, lại giống chuồng nuôi chim bồ câu vậy. (Bồ câu là loài kén chọn, tổ có đẹp chúng mới chịu vào.) Cải táng vào gia mộ được sánh với lên ở nhà lầu, cao ráo, sang trọng hơn nằm đất.

Phải hết lòng khen ngợi người đầu tiên có được sáng kiến này: nghe đâu phỏng theo mô hình các nơi làm trước đó.

Giờ phút này gia mộ là 2 bức tường nằm 2 bên cổng chính nghĩa trang, mỗi bức dài 10 mét, rộng 80 centimet, xây cao 2 mét: 2 gia mộ cải táng được đến 360 hài cốt. Hiện còn rất nhiều "ô thuốc bắc" đang bỏ trống chưa dùng đến.

Khoảng dăm bảy chục năm hay cuối thế kỷ này, chúng ta những người còn sống hôm nay, hẳn đã mất nhiều năm, lại được đời cháu chắt xây thêm gia mộ khác để cất vào, lấy chỗ chôn cất những người kế tiếp. Đây là việc của thế hệ sau, chúng ta chỉ nghĩ vậy thôi.

Thứ tư 9/4/2008
Đức Yên